Przewóz zastępczy – co oznacza, kiedy powinien być zapewniony?

Gdy przewoźnik kolejowy nie może zapewnić pasażerom transportu w taki sposób, do jakiego zobowiązał się podając do powszechnej wiadomości rozkład jazdy i sprzedając bilety, w dalszym ciągu jest zobowiązany do realizacji umowy przewozu. Może być wtedy zorganizowany transport zastępczy. Przyjrzymy się dziś, jak to pojęcie rozumieć i kiedy transport taki powinien być zapewniony.

Na początku sięgnijmy do przepisów. Ustawa Prawo przewozowe stanowi jedynie, że jeżeli przed rozpoczęciem przewozu lub w czasie jego wykonywania zaistnieją okoliczności uniemożliwiające jego wykonanie zgodnie z treścią umowy, przewoźnik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym podróżnych oraz zapewnić im bez dodatkowej opłaty przewóz do miejsca przeznaczenia przy użyciu własnych lub obcych środków transportowych (przewóz zastępczy) [1].

Przytoczony przepis nie zawiera wyłączenia obowiązku zapewnienia alternatywnego transportu, jakie występuje w przypadku ogólnych zasad odpowiedzialności kontraktowej i dotyczy przypadków, gdy nieprawidłowość (w tym przypadku odwołanie pociągu) powstała z przyczyn niezależnych od przewoźnika. W pewnych sytuacjach organizacja komunikacji zastępczej pozostaje niemożliwa, np. z powodu nieprzejezdności dróg w trakcie intensywnych opadów śniegu. Każdy przypadek powinien być jednak indywidualnie przeanalizowany i należy dążyć do tego, by przedsiębiorstwa kolejowe wywiązywały się z obowiązku organizacji komunikacji zastępczej.

Samo pojęcie przewozu zastępczego powinniśmy jednak rozumieć szeroko. Nie zawsze będzie się ono odnosiło do nieprzejezdności linii kolejowej i konieczności przejazdu autobusem. Ustawodawca mówi bowiem jedynie o braku możliwości wykonania przewozu zgodnie z umową. Przewozem zastępczym będzie zatem zapewnienie podróżnym transportu innym pociągiem tego samego podmiotu lub innego przewoźnika, a nawet przejazd w innej klasie wagonu lub pojazdem innym, niż wskazany w rozkładzie jazdy, przykładowo pozbawionym niektórych usług.

Może to w niektórych przypadkach umożliwiać podróżnym wystąpienie o pewnego rodzaju rekompensatę. Jeżeli przykładowo podróżujemy w wagonie klasy niższej, przysługuje nam zwrot różnicy w cenie. Gdy wagon pozbawiony jest określonych udogodnień, które zgodnie z rozkładem jazdy powinny być dostępne, a ich brak jest dla nas szczególnie uciążliwy, także możemy złożyć reklamację. Przepisy prawne nie regulują jednak precyzyjnie tej kwestii, dlatego tego rodzaju sytuacje muszą być rozpatrywane indywidualnie. Pamiętajmy, że usługa przewozu została wykonana, dlatego nie otrzymamy zwrotu kosztów przejazdu, lecz ewentualnie pewną ich część.

Najczęściej jednak z przewozem zastępczym będziemy mieli do czynienia, gdy z powodu trudnej sytuacji pogodowej albo wypadku ruch pociągów zostanie wstrzymany. Jak długa przerwa w ruchu obliguje przewoźnika do uruchomienia zastępczych autobusów? Tego też przepisy prawa nie rozstrzygają. Rozporządzenie dotyczące praw i obowiązków pasażerów wskazuje jedynie, że jeżeli połączenie kolejowe nie może być dalej wykonywane, przedsiębiorstwo kolejowe organizuje jak najszybciej zastępczy transport pasażerów [2].

Ideą zapewnienia transportu zastępczego jest umożliwienie podróżnym dotarcia do miejscowości docelowej szybciej, niż stałoby się to, gdyby skorzystali oni z opóźnionego pociągu. Przewoźnicy muszą zatem zdecydować indywidualnie, kiedy rozsądniejsze jest oczekiwanie na przywrócenie przejezdności linii kolejowej, a kiedy lepszym rozwiązaniem jest transport autobusowy.

Wśród rozpatrywanych przez Rzecznika sporów znajdują się sprawy, w których pasażerowie samodzielnie zorganizowali alternatywny transport, a następnie oczekiwali zwrotu kosztów na drodze reklamacji. Tego rodzaju postępowania są jednak trudne do kompromisowego rozstrzygnięcia w szczególności wówczas, gdy wiążą się z wysokimi kosztami. Z pewnością powstaną one, gdy będziemy chcieli odbyć podróż na długiej trasie np. taksówką. Istnieją argumenty przemawiające za zwrotem przez przewoźnika kolejowego kosztów transportu zastępczego zorganizowanego przez podróżnych, szansa na pozytywne rozwiązanie będzie jednak wtedy, gdy poniesione koszty są racjonalne, a przedsiębiorstwo kolejowe mimo takiej możliwości nie dopełni obowiązku wynikającego z przepisów.

Podstawy prawne:

  1. art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. 2020 poz. 8);
  2. art. 18 ust. 3 Rozporządzenie (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (Dz. Urz. UE L 315 z 03.12.2007, str. 14, ze sprost.).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *