Pasażerowie próbują dochodzić zwrotu poniesionych kosztów od przewoźnika kolejowego. Czasami przedsiębiorca odmawia uznania roszczeń uzasadniając to faktem, że winę za przerwę w ruchu ponosi inny podmiot, np. zarządca infrastruktury kolejowej. W świetle zasad odpowiedzialności wynikających z kodeksu cywilnego taka argumentacja nie zawsze jest słuszna.
Kiedy przewoźnik może uchylić się od odpowiedzialności?
W przypadku, gdy Podróżny poniósł szkodę z powodu opóźnienia lub odwołania pociągu zastosowanie najczęściej będą miały przepisy kodeksu cywilnego, którego art. 471 k.c. wskazuje, że Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Z tego przepisu wynika, że przedsiębiorcy kolejowi będą mogli uchylić się od spełnienia roszczeń Pasażerów, gdy np. przyczyną opóźnienia pociągu był wypadek na przejeździe kolejowym, do którego doszło w wyniku błędu kierowcy lub gdy opóźnienie wynikło z trudnych warunków atmosferycznych.
Usterka infrastruktury a odpowiedzialność przewoźnika
Fakt, że na powstanie opóźnienia nie miał bezpośredniego wpływu przewoźnik, nie zawsze oznacza, że będzie on zwolniony z obowiązku pokrycia kosztów poniesionych przez Pasażera. Art. 474 kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
W przypadku transportu kolejowego oznacza to, że jeżeli szkoda powstaje w wyniku działalności zarządcy infrastruktury lub innego współpracującego podmiotu, za którą ten ponosi odpowiedzialność (na przykład gdy dojdzie do awarii urządzeń sterowania ruchem kolejowym), przewoźnik nie może uwolnić się od odpowiedzialności. Należy bowiem uznać, że zarządca infrastruktury jest jednym z podmiotów współpracujących z przewoźnikiem, o których mowa w tym przepisie. Potwierdza to również fakt, że pasażer ma możliwość złożenia reklamacji jedynie do podmiotu, z którym zawarł umowę przewozu. Przewoźnik natomiast, po naprawieniu szkody Pasażera, może dochodzić roszczeń na zasadach regresu od podmiotów, z którymi współpracuje, np. od zarządcy infrastruktury.
Ustalenie odpowiedzialnego podmiotu
Podróżny składający reklamację może nie wiedzieć, kto odpowiada za utrudnienia i czy przerwa w ruchu była spowodowana np. burzą czy też awarią techniczną. Ustalenie tego nie jest jednak trudne – przewoźnicy mają dostęp do systemu dyspozytorskiego, który gromadzi informacje o odstępstwach od rozkładu jazdy, wraz z przyczynami ewentualnych opóźnień. W przypadku skierowania sprawy do Rzecznika lub na drogę sądową weryfikacja przyczyn nieprawidłowości zwykle nie powoduje trudności.
Naprawa szkody a odszkodowanie z powodu opóźnienia